چه مراقبت هایی در دوران بارداری پرخطر نیاز است؟
دوران بارداریبارداری پرخطر از جمله بارداری‌هایی است که در آن سلامت مادر و نوزاد حین بارداری و هنگام زایمان بیش از بارداری‌های دیگر در معرض بروز آسیب و خطر قرار دارد. در واقع در این نوع بارداری پزشک احتمال بروز عارضه‌ای را خواهد داد که می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را تحت تاثیر قرار دهد. در چنین شرایطی نیاز است مادر و جنین حین بارداری تحت مراقبت‌های ویژه قرار گیرند تا احتمال بروز مشکل به حداقل مقدار خود برسد. بارداری پرخطر دقیقا چه ویژگی‌هایی دارد؟ در چه مادرانی احتمال این بیماری بیشتر است؟ مراقبت‌های بارداری پرخطر چیست؟ با ما همراه شوید تا در این مطلب بیشتر با این نوع بارداری و پاسخ سوالات عنوان شده آشنا شویم.
بارداری پرخطر چیست؟
همانطور که در مقدمه نیز اشاره شد، بارداری پرخطر به بارداری گفته می‌شود که در آن مادر و جنین نیاز به مراقبت‌های بیشتری داشته و احتمال بروز برخی عوارض دوران بارداری و پس از زایمان برای مادر و کودک بیشتر است. البته شاید واژه پرخطر کمی برایتان ترسناک به نظر برسد، اما باید بدانید که در صورت مراقبت‌های لازم، این بارداری را نیز می‌توان بدون مشکل جدی پشت سر گذاشته و یک زایمان بدون مشکل داشت. بارداری با ریسک پایین معمولا به بارداری‌هایی گفته می‌شود که مادر بین 25 تا 35 سال سن داشته باشد، بارداری یک قلو است، مادر وزن طبیعی دارد، سابقه بیماری نداشته و فشار خون و قند خون او طبیعی است. در صورتی که مادر هرکدام از موارد بالا را داشته باشد، می‌تواند در گروه بارداری پرخطر قرار گیرد. بارداری پرخطر می‌تواند احتمال بروز مشکلاتی مانند مشکلات مربوط به جفت، پره اکلامسی یا مسمومیت بارداری، زایمان زودرس یا رشد ناکافی و آهسته جنین را به همراه داشته باشد.
غربالگری برای تشخیص بارداری پرخطر
غربالگری شامل جمع آوری اطلاعات جسمی و روحی مادر و جنین است تا پزشک تشخیص دهد مادر می‌تواند بارداری طبیعی و سالمی داشته باشد یا خیر؟ در واقع تمام آزمایشات و اندازه گیری‌های مادر و جنین پیش از بارداری و حین آن از جمله موارد غربالگری شمرده می‌شود. از آزمایشات مهم غربالگری برای تشخیص بارداری پرخطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سونوگرافی
- سابقه خانوادگی
- شرح حال سلامت
- معاینه جسمی
- شرح حال بارداری
- آزمایش خون و ادرار
- مشخص کردن هفته بارداری
- اندازه‌گیری فشار خون و قند خون
با بررسی نتایج آزمایشات فوق پزشک تشخیص می‌دهد بارداری مادر از بارداری کم خطر یا پرخطر خواهد بود.
چه افرادی در گروه بارداری پرخطر قرار خواهند گرفت؟
همانطور که در بخش بالا نیز اشاره شد، بارداری پرخطر به معنای آن نیست که مادر یا نوزاد دچار مشکل خواهند شد، بلکه به این معنا است که برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی مادر نیاز به مراقبت‌های بیشتر در دوران بارداری دارد. برای مثال تعداد دفعات مراجعه به پزشک بیشتر خواهد بود، احتمالا تعداد سونوگرافی‌های مورد نیاز بیشتر خواهد بود تا در صورت بروز هرگونه مساله پزشک از آن مطلع شده و درمان لازم را انجام دهند. اما چه افرادی در دسته بارداری پرخطر قرار خواهند گرفت؟
- خانم‌هایی که برای بارداری از روش‌های درمانی مانند دارو‌های محرک تخمک گذاری یا درمان‌های کمک باروری مانند IVF و IUI استفاده کرده‌اند، در این گروه قرار گرفته و دوران بارداری آن‌ها باید با مراقبت‌های بیشتری طی شود.
- مادرانی که اولین بارداری آن‌ها در سن بالای 30 سال انجام می‌شود ممکن است به مشکلاتی مانند دیابت بارداری یا فشار خون مبتلا شوند. از این رو کنترل‌های غربالگری پیش از بارداری و مراقبت‌های حین بارداری باید با دقت و حساسیت بیشتری بررسی شود.
- بارداری زنان با سن زیر 18 سال نیز در گروه بارداری پرخطر قرار می‌گیرد.
- افرادی که در بارداری‌های قبلی خود دچار مشکلاتی مانند سقط جنین، زایمان زودرس یا سقط‌های مکرر زیر ماهگی داشته‌اند نیز در گروه بارداری پرخطر قرار خواهند گرفت.
- خانم‌هایی که سابقه دیابت دارند یا افراد خانواده او دچار این بیماری هستند نیز می‌توانند بارداری پرخطر را تجربه کنند.
- در صورتی که زنان با همسران خود رابطه فامیلی دور یا نزدیک دارند، بهتر است قبل از اقدام به بارداری آزمایشات ژنتیک و بررسی کروموزوم را انجام دهند تا از سلامت جنین اطمینان حاصل کنند. در صورت بارداری این افراد نیز باید مراقبت‌های ویژه‌ای برای زنان باردار در نظر گرفته شود.
- سن مساله مهم دیگری است که می‌تواند بر بارداری پرخطر تاثیرگذار باشد. زنان بسیار چاق و یا بسیار لاغر نیز می‌توانند بارداری پرچالش‌تری نسبت به زنان دیگر تجربه کنند.
- مشاوره برای داشتن وزن مناسب از جمله کارهایی است که باید قبل از بارداری به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد. توده وزنی زنان باردار باید حداکثر 25 باشد. در صورتی که زنان توده بدنی بالای 25 دارند باید با مشاوره پزشکی وزن خود را پایین آورده و به وزن مناسب برسند.
- زنانی که قبل از بارداری بیماری‌هایی مانند فشار خون، صرع یا آسم داشته یا داروی خاصی مصرف می‌کنند نیز در گروه بارداری پرخطر قرار خواهند گرفت.
- مادرانی که دچار تیروئید کم کار یا پرکار هستند نیز ممکن است مشکلات بیشتری در مقایسه با زنان باردار دیگر را تجربه کنند.
از دیگر عواملی که می‌تواند منجر به بارداری پرخطر شود، می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد:
- شاخص توده بدنی کمتر از 5.18 یا بیشتر از 25
- مادر مبتلا به سرطان
- مادر مبتلا به بیماری‌های کلیوی
- مادر معتاد به الکل یا مواد مخدر
- سابقه شخصی یا خانوادگی زایمان نوزاد با نقص مادرزادی
- مادر مبتلا به بیماری‌های عفونی مانند ایدز یا هپاتیت
مشکلات رایج در دوران بارداری پرخطر
در صورت بارداری پرخطر و عدم رعایت مراقبت‌های ویژه مادر و جنین ممکن است دچار مشکلاتی شوند. البته لازم به ذکر است که این مشکلات در مادران با بارداری کم خطر نیز ممکن است اتفاق بیفتد اما احتمال بروز آن در مادران گروه بالا بیشتر است. از جمله شایع‌ترین مشکلات در دوران بارداری پرخطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
دیابت بارداری
یکی از مشکلات رایج در بارداری پرخطر، دیابت بارداری است. البته در صورتی که مادران به توصیه پزشکی عمل کرده و رژیم غذایی مناسبی داشته باشند، می‌توانند قند خون خود در طی بارداری را کنترل کنند. این دیابت معمولا پس از زایمان برطرف خواهد شد اما زنان را در معرض احتمال ابتلا به دیابت نوع دو قرار خواهد داد.
پره اکلامسی یا مسمویت بارداری
مسمومیت بارداری باعث بروز مشکلاتی مانند فشار خون بالا، پروتئین ادرار، تورم و آماس بدن خواهد شد. در صورتی که به این مشکلات توجه نشود می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین شود.
آزمایشات توصیه شده و مراقبت‌های پزشکی در دوران بارداری پرخطر
همانطور که در بخش‌های بالاتر نیز اشاره شد، مادران در دوران بارداری پرخطر باید تحت مراقبت‌های بیشتر قرار گیرند تا در صورت مشاهده هرگونه مشکل در ابتدای بروز آن درمان شود. با توجه به نیاز بیمار و تجویز پزشک مادران باردار در دوران بارداری باید آزمایشات زیر را انجام دهند.
- آلفا فتوپروتئین AFP
- تست تحمل گلوگز یا GTT
- اکوکاردیوم جنین
- کنترل وزن و فشار خون
- مشخصات بیوفیزیکی
- بررسی ضربان قلب جنین
- NT اسکن گردن جنین در پایان سه ماهه اول
- سونوگرافی رحم، دهانه رحم و نوزاد
- آزمایش ادرار برای بررسی دفع پروتئین در ادرار یا عفونت‌های ادراری
- آزمایش ژنتیکی مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی(CVS)، کوردوسنتز(نمونه گیری از خون بند ناف) و آمنیوسنتز
- آزمایش خون برای تست کم خونی، قند خون و بیماری‌های عفونی مانند ایدز
- بررسی مکرر فشار خون مادر
- اگر سن مادر بالای 35 سال باشد یا در بارداری قبلی با مشکلاتی مانند مشکلات ژنتیکی و کروموزومی مواجه شده است، ممکن است پزشک بدون انتظار برای پاسخ آزمایشات غربالگری، آزمایش‌های تشخیصی نقص‌های مادرزادی مانند آمنیوسنتز یا CVS را تجویز کند. حاملگی پرخطر همچنین ممکن است باعث شود مادران نتوانند زایمان طبیعی داشته باشند، از این مادر پزشک باید نوع زایمان بی خطر مادر را نیز تعیین کند.
علائم خطرناک در بارداری پرخطر
در صورتی که در دسته مادران با بارداری پرخطر قرار دارید، باید بیشتر از زنان دیگر نسبت به علائم موجود آگاه باشید و در صورت بروز هر مشکل آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. از جمله مهم‌ترین علائم هشدار دهنده در دوران بارداری پرخطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- درد شکم یا دل پیچه
- هرگونه خونریزی واژینال
- تورم ناگهانی و نامتعارف دست و پا و صورت
- مشکلات بینایی مانند تاری دید یا کم شدن بینایی
- سر درد شدید
- تب بالا
- خروج ناگهانی مایع از واژن
- انقباضات مکرر و منظم همراه با درد یا بدون آن به مدت یک ساعت و بیشتر
- تغییر در میزان حرکت جنین
- از دست دادن هوشیاری
- درد پایین کمر یا فشار لگنی مداوم
- احساس ضعف یا سرگیجه شدید
- تغییر در نوع یا بوی بد ترشحات واژن
خود مراقبتی در دوران بارداری پرخطر
در کنار مراقبت‌های پزشکی و آزمایشات مورد نیاز، زنان باردار باید خودشان نیز میزان خود مراقبتی بیشتری داشته باشند:
- مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید.
- هیچ کدام از ویزیت‌های پزشکی را عقب ننداخته و در زمان تعیین شده به پزشک مراجعه کنید.
- رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، شیر و لبنیات، پروتئین و سبزیجات داشته باشید.
- تمام داروهایی که پزشک تجویز کرده را مصرف کرده و هیچ دارویی را سرخود قطع، یا کم و زیاد نکنید. همچنین هیچ دارو یا مکملی را بدون تجویز و مشورت با پزشک مصرف نکنید.
- از افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی، سرماخوردگی، آنفولانزا و دیگر بیماری‌های دیگر دوری کنید.
- اگر پزشک محدودیتی برای انجام فعالیت‌های ورزشی و انجام کارهای روزانه اعلام نکرده است، حتما حرکات ورزشی مناسب دوران بارداری را انجام دهید.
- خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- قبل از بارداری مصرف فولیک اسید کافی و ویتامین‌های پریناتال را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
- آرامش خود را حفظ کرده و اطمینان خاطر داشته باشید که در صورت رعایت موارد مراقبتی و پزشکی شما نیز می‌توانید بارداری و زایمانی سالم و بدون خطر داشته باشید.
جمع بندی
مهم‌ترین مساله در یک بارداری پرخطر آن است که استرس نداشته باشید و آرامش خود را حفظ کنید. توصیه‌های پزشکی، ویزیت‌ها و آزمایشات را جدی بگیرید. رژیم غذایی مقوی و متعادلی از اسید فولیک، کلسیم، آهن و ویتامین‌ها داشته باشید. مصرف سبزیجات، میوه و آب کافی را فراموش نکنید. ورزش‌های مخصوص بارداری مانند یوگا را انجام داده یا پیاده روی روزانه داشته باشید و هرگونه علائم هشدار دهنده را جدی بگیرید تا شما نیز بتوانید دوران بارداری را به خوبی پشت سر گذاشته و زایمانی سالم و بی خطر را تجربه کنید.
نظری ثبت نشده
نظر شما