شل شدن بیضه‌ها نشانه چیست؟
ناباروری مردانیکی از مشکلات نسبتاً شایع در میان مردان، شل شدن و افتادگی بیضه‌ها است که اغلب با بالا رفتن سن شدت می‌یابد. شل شدن بیضه‌ها پدیده‌ای طبیعی است که در مردان مسن، همراه با شل شدن و افتادگی بخش‌هایی نظیر چانه، پلک و... مشاهده می‌شود؛ اما باید گفت که افزایش سن، تنها عامل این اتفاق نیست.
شل بیضه مردان به ویژه در سنین پایین، می‌تواند نشانه برخی مشکلات و بیماری‌ها باشد که درمان آن‌ها نیازمند تشخیص سریع و زودهنگام علائم بیماری است. در این مطلب، به علل و دلایل مختلف شل شدن بیضه‌ها و نحوه درمان آن‌ها پرداخته می‌شود.
آشنایی با بیضه و ساختار آن
بیضه‌ها دو توده کوچک در بخش تحتانی بدن مردان هستند که مشابه تخمدان‌ها (محل تولید تخمک) در بدن زنان، وظیفه تولید سلول‌های جنسی مردانه (اسپرم) را بر عهده دارند. بیضه‌ها در کیسه پوستی مرتجعی به نام اسکروتوم قرار می‌گیرند که دارای خاصیت کشسانی است. در صورتی که برخی عوامل روی ویژگی‌های ظاهری بیضه‌ها و کیسه بیضه اثر بگذارد و باعث افتادگی و تغییر شکل آن شود، اصطلاحاً «شل شدن بیضه‌ها» نام می‌گیرد.
نشانه‌ها و علائم شل شدن بیضه‌ها
برای مشاهده علائم شل شدن بیضه باید دانست که شکل این غدد در حالت طبیعی، صاف و سفت و بیضی‌شکل است. با تولد نوزاد پسر، پزشک معاینه‌ای انجام می‌دهد تا مطمئن شود هر دو بیضه در کیسه بیضه قرار گرفته‌اند. در صورت عدم قرارگیری بیضه‌ها در اسکروتوم یا نزول یک‌طرفه آن‌ها و آویزان شدن کیسه بیضه، پزشک متوجه یک مشکل غیرطبیعی می‌شود و ممکن است معاینات بیشتری را برای یافتن علت عارضه و درمان آن انجام دهد.
چرا بیضه‌ها شل می‌شوند؟
علت شل شدن بیضه‌ها در همه افراد یکسان نیست و عوامل و دلایل مختلفی باعث آن می‌شود. به‌طور طبیعی، پوست کیسه بیضه باید مقداری شل باشد تا به تنظیم دمای بیضه‌ها کمک کند. در واقع، دمای بیضه‌ها همواره کمی از دمای بدن پایین‌تر است تا محیط مناسبی را جهت تولید اسپرم فراهم سازد.
حال اگر تحت شرایط محیطی نظیر ورزش طولانی و سنگین یا استحمام با آب گرم و... دمای بدن بالا رود، شل بودن کیسه بیضه این امکان را به بیضه‌ها می‌دهد که کمی از بدن فاصله گیرند. همچنین در صورت قرارگیری در محیط سرد، بیضه‌ها مجدداً به بدن نزدیک می‌شوند و بنابراین در دمای متعادل و مناسبی باقی می‌مانند.
در مواردی که شل شدن بیضه‌ها با گذر زمان و بالا رفتن سن اتفاق بیفتد، علت آن معمولاً کاهش کلاژن پوست می‌باشد. کاهش کلاژن در گذر زمان، با نازک کردن غشای میانی پوست (لاپوست) باعث کش آمدن بیش‌ازپیش اسکروتوم می‌شود که این امر، اغلب از سنین ۶۰ تا ۷۰ سالگی قابل‌مشاهده است. از دیگر علل شل شدن کیسه بیضه و بیضه‌ها باید به وجود کیست، فتق کشاله ران و بیرون زدن بافت از عضله شکم، واریکوسل و... اشاره کرد.
شل شدن بیضه‌ها در اثر واریکوسل
یکی از مهم‌ترین دلایل شل شدن بیضه‌ها در مردان، ابتلا به بیماری واریکوسل است. این بیماری در اثر تورم ورید یا رگ‌های نزدیک بیضه به وجود می‌آید و با افزایش جریان خون ورودی به بیضه‌ها، دمای آن‌ها را بالا می‌برد. بدین ترتیب، بدن در یک حالت دفاعی اقدام به فاصله دادن بیضه‌ها از اندام تحتانی و پایین آوردن آن‌ها می‌کند و بنابراین شل شدن و افتادگی بیضه‌ها رخ می‌دهد.
شل شدن بیضه‌ها در نوزاد پسر
اگرچه شل شدن بیضه‌ها بیشتر در مردان مسن مشاهده می‌شود و علت آن معمولاً بالا رفتن سن است؛ اما گاهی در برخی نوزادان نیز می‌توان شل و آویزان شدن بیضه‌ها را مشاهده کرد. در اغلب موارد شل شدن بیضه نوزادان ناشی از پوشک کردن نوزاد و گرمای حاصل از آن است و جای نگرانی ندارد. اما در صورت تداوم این وضعیت می‌توان با یک پزشک مشورت نمود.
عوارض و پیامدهای شل شدن بیضه‌ها
به طور کلی، شل شدن بیضه‌ها خطر خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند و در برخی افراد نیز باوجود رعایت تمام نکات مراقبتی و دوری از حرارت بالا، بازم هم این عارضه رخ می‌دهد. شاید اصلی‌ترین مشکل ناشی از افتادگی بیضه‌ها، پیدا کردن لباس مناسب و مشکل در خوابیدن یا دستشویی رفتن باشد. همچنین در مواردی که شل شدن بیش‌ازحد بیضه‌ها رخ دهد، فرد در آن ناحیه احساس درد خواهد داشت.
درمان خانگی و سنتی بیضه‌های شل
در مواردی که نیاز به استفاده از عمل جراحی برای درمان شل شدن بیضه‌ها نباشد، برخی روش‌های خانگی به رفع این عارضه کمک می‌کند. این تکنیک‌های سنتی تنها زمانی به کار می‌رود که شل شدن بیضه‌ها خفیف و بدون هرگونه درد و عارضه بوده و فرد صرفاً با ظاهر آن مشکل داشته باشد. مهم‌ترین راهکارهای خانگی درمان افتادگی بیضه عبارت‌اند از:
- پوشیدن لباس زیر تنگ
- استفاده از کرم و لوسیون
- ورزش کگل
پوشیدن لباس‌زیر تنگ
یکی از راه‌های موقت رفع شل شدن بیضه‌ها، پوشیدن لباس‌زیر تنگ و چسبان است که می‌تواند مانع از ظاهر نامناسب آن شود. بااین‌حال، پوشیدن لباس تنگ نه‌تنها به‌طور دائمی باعث درمان افتادگی بیضه نمی‌شود؛ بلکه با افزایش دمای بیضه‌ها ممکن است به تشدید این مشکل نیز کمک کند.
استفاده از کرم و لوسیون
برخی کرم‌ها و لوسیون‌ها با حفظ خاصیت ارتجاعی پوست، مانع از شل شدن زودهنگام آن می‌شوند. بنابراین با استعمال آن‌ها می‌توان روند شل شدن بیضه‌ها را تا حدی به تأخیر انداخت.
درمان شل شدن بیضه با ورزش کگل
تمرینات کگل از مناسب‌ترین ورزش‌ها برای درمان یا جلوگیری از شل شدن بیضه‌ها به شمار می‌رود که با فعال کردن عضلات پوبوکوکسی‌جیل، به حمایت از آلت تناسلی و بیضه می‌پردازد. برای انجام این تمرین، فرد باید طوری عضلات خود را منقبض کند که گویی قصد جلوگیری از ریزش ادرار را دارد. تکرار تمرین مذکور علاوه بر رفع مشکلات پروستات و بیضه‌ها، باعث تقویت عضلات لگن می‌شود.
درمان شل شدن بیضه با جراحی
در برخی موارد همچون شل شدن بیضه‌ها در اثر واریکوسل، بهترین و تنها راه درمان استفاده از عمل جراحی است. جراحی واریکوسل با رفع انسداد ورید و رگ‌ها، جریان خون را به حالت طبیعی برمی‌گرداند و به درمان افتادگی بیضه کمک می‌کند.
همچنین در افرادی که به دلیل کهولت سن دچار افتادگی بیضه شده‌اند و از بابت ظاهر آن یا مشکلات حین نشستن و تحرک ناراحت هستند، امکان استفاده از جراحی وجود دارد. در چنین شرایطی، پزشک از سکروتوپلاستی یا اسکروتال ریداکشن به منظور کشیدن پوست بیضه و رفع آویزانی بیضه‌ها استفاده می‌کند.
راه‌های پیشگیری از شل شدن بیضه‌ها
شل شدن و سفت شدن بیضه‌ها در حد معمول، یک تغییر طبیعی در طول روز و بر اثر افزایش یا کاهش دما است که نیاز به پیشگیری ندارد. اما برای جلوگیری از شل شدن شدید بیضه‌ها می‌توان اقدامات و مراقبت‌هایی را انجام داد که شامل موارد زیر است:
- ورزش منظم برای تقویت عضلات و اندام‌های تناسلی و جلوگیری از دیستروفی یا آسیب به آن‌ها
- نوشیدن آب کافی (روزانه ۸ لیوان) برای حفظ خاصیت کشسانی و ارتجاعی پوست
- اجتناب از مصرف هرگونه مواد مخدر، سیگار و الکل
- مرطوب کردن پوست کیسه بیضه با کرم یا مرطوب‌کننده‌های طبیعی
- مصرف مکمل‌های ویتامین A، ویتامین C و امگا ۳
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که شل شدن بیضه‌ها در اثر افزایش سن رخ دهد، نیازی به معاینه پزشکی نیست. اما اگر فرد در فعالیت‌های روزمره خود دچار مشکل شود و احساس کند میزان افتادگی بیضه‌ها بیش‌ازحد است، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کند و تحت معاینه قرار گیرد.
سخن پایانی
باید دانست که افتاده شدن بیضه‌ها در طول افزایش دما، حالتی طبیعی برای حفظ توانایی تولید اسپرم‌های سالم است و جای نگرانی ندارد. بااین‌حال با افزایش سن، پوست کم‌کم خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و شل شدن بیضه‌ها شدت بیشتری می‌یابد. این فرایند قابل برگشت یا توقف نیست و صرفاً با برخی اقدامات می‌توان سرعت وقوع آن را کم کرد. اما در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرطبیعی یا سختی زیاد در فعالیت‌های روزمره، امکان استفاده از درمان‌های پزشکی وجود دارد.
نظری ثبت نشده
نظر شما