مهم ترین سونوگرافی های بارداری؛ کاربرد و زمان انجام آن


سونوگرافی یکی از روش‌های تشخیص بیماری های مختلفی در پزشکی است. متخصصان زنان و زایمان جهت بررسی وضعیت رحم و جنین در طول دوران بارداری از انواع سونوگرافی‌های بارداری استفاده می‌کنند. این سونوگرافی‌ها که معمولاً ۳ یا ۴ مرتبه انجام می‌شود، شامل دو دسته سونوگرافی معمول و سونوگرافی تکمیلی می‌باشد.

در کل، باید دانست که سونوگرافی‌های عمومی اطلاعاتی ازقبیل محل جفت، سن جنین، جنسیت جنین، چندقلویی، میزان مایع آمنیوتیک و سلامت اندام‌های جنین را در اختیار پزشک و مادر قرار می‌دهد؛ البته به منظور نظارت بر روند رشد جنین و کنترل بارداری، انجام سونوگرافی‌هایی برای غربالگری بیماری‌های خاص و نقص‌های مادرزادی جنین نیز ضرورت دارد.

کاربردهای سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی، روشی برای تصویربرداری دقیق از جزئیات اندام‌های داخلی است که گاهی به روش اولتراسوند یا فراصوت (ultrasound) و به کمک امواج صوتی با فرکانس بالا انجام می‌شود و در طول بارداری منجر به تعیین وضعیت جنین و اطمینان از صحت رشد وی می‌گردد.

در سونوگرافی، امواج ارسال‌شده به بدن پس از برخورد با بافت‌های داخلی بازتابش می‌شوند و تصاویر دریافتی را ضمن تجزیه و تحلیل کامپیوتری، به صورت عکس‌های سیاه و سفید دوبعدی نمایش می‌دهند. در ادامه، بررسی این تصاویر، از روی صفحه نمایش یا بعد از پرینت آن‌ها صورت می‌گیرد و حتی حرکات جنین یا اعضای درونی بدنی او نیز قابل مشاهده و ارزیابی می‌باشد.

جدول انواع سونوگرافی‌های بارداری


نام سونوگرافی

زمان انجام

ضرورت و علت انجام

اولین سونوگرافی بارداری

بین هفته 4 تا 5 بارداری

برای تشخیص وضعیت و تأیید بارداری

سونوگرافی بارداری ماه اول

بین هفته 7 تا 8 بارداری

سلامت قلب و ساک حاملگی

سونوگرافی NT و آزمایشات خون

بین هفته 11 تا 13 بارداری

تشخیص مشکلات جنین نظیر اختلالات ژنتیکی، قلبی و جهش‌های کروموزومی

سونوگرافی غربالگری مرحله دوم بارداری

بین هفته 16 تا 19 بارداری

برای تشخیص جنسیت و بررسی بیشتر سلامت همه اندام‌های جنین

سونوگرافی آنومالی

بین هفته 18 تا 20 بارداری

برای یافتن مشکلات رشد، نقص ساختاری، وضعیت و محل جفت، وضعیت بند ناف و ...

اکوکاردیوگرافی قلب جنین

بین هفته 17 تا 25 بارداری

در صورت لزوم برای بررسی ناهنجاری های قلبی و مشکلات شریان‌های خونی

سونوگرافی داپلر جنین

بین هفته 28 تا 30 بارداری

بررسی سیستم گردش خون جنین و وضعیت اکسیژن رسانی، بررسی وضعیت و عملکرد جفت و ..

سونوگرافی پروفایل بیوفیزیکال

بین هفته 30 تا 38 بارداری

بررسی حرکات و سلامت جنین در اواخر بارداری، ارزیابی وضعیت تنفسی، حجم مایع آمنیوتیک، ماهیچه‌ها و چگونگی حرکات جنین

آخرین سونوگرافی

بعد از هفته 28 بارداری

بررسی میزان رشد و تخمین وزن جنین


هدف از سونوگرافی دوران های مختلف بارداری

هرچند سونوگرافی برای مادر و نوزاد بی‌خطر است؛ اما در اغلب موارد پزشک تنها در صورت لزوم، انجام این تکنیک را تجویز می‌کند. از جمله اهداف و دلایل سونوگرافی در دوران‌های مختلف بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

سونوگرافی سه ماهه اول بارداری

در سه ماهه اول بارداری، یعنی بین هفته‌های اول تا ۱۲، جهت بررسی و ارزیابی موارد زیر، سونوگرافی انجام می‌شود:

  • تأیید بارداری
  • تخمین سن جنین و تاریخ احتمالی زایمان
  • بررسی جفت، رحم، دهانه رحم و تخمدان‌ها
  • تعیین تعداد جنین
  • غربالگری ژنتیکی و ناهنجاری‌های رحم یا دهانه رحم
  • ارزیابی احتمال سقط جنین و یا حاملگی خارج رحمی
  • تعیین چندقلویی و تعداد جنین‌های درون رحم
  • بررسی وضعیت رشد و ضربان قلب جنین
  • تشخیص جنسیت نوزاد
  • بررسی و کنترل وضعیت تنفسی جنین
  • تأیید سقط جنین یا مرگ داخل رحمی در صورت وقوع


عکس سونوگرافی هفته پنجم

سونوگرافی سه ماهه دوم و سوم بارداری

در سه ماهه دوم بارداری (هفته ۱۲ تا ۲۴) و سه ماهه سوم بارداری (هفته ۲۴ تا ۴۰)، سونوگرافی‌های استانداردی جهت بررسی آناتومی جنین و نیز تعیین جنسیت آن (معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری) انجام می‌شود. به علاوه برخی دیگر از موارد موردبررسی در این نوع سونوگرافی‌ها عبارتند از:

  • اندازه‌گیری طول دهانه رحم
  • پیشگیری از عوارض بارداری مثل سقط جنین و حاملگی پوچ یا مولار
  • کنترل رشد، وضعیت جنین و سطح مایعات آمنیوتیک
  • تأیید بارداری های متعدد
  • تشخیص اختلالات تخمدان‌ها و رحم نظیر تومورهای حاملگی
  • بررسی کندگی جفت و یا موقعیت جفت پرویا (پوشانده شدن دهانه رحم توسط جفت)
  • تأیید مرگ داخل رحمی
  • غربالگری نقایص هنگام تولد نظیر نقص قلبی و اسپینا بیفیدا
  • تشخیص اختلالات ژنتیکی و کروموزومی نظیر سندرم داون تصمیم‌گیری در خصوص تجویز تست‌های تشخیصی جهت جلوگیری از نقص حین تولد


سونوگرافی های دوره بارداری


آزمایشات غربالگری
بیشتر بخوانید: آشنایی با آزمایشات غربالگری سه ماهه اول و دوم بارداری

زمان مناسب سونوگرافی برای تشخیص بارداری

باید دانست که دوره طبیعی بارداری انسان بین ۳۷ تا ۴۲ هفته به طول خواهد انجامید و اغلب تا قبل از هفته دهم بارداری سایز جنین به قدری کوچک است که در سونوگرافی قابل تشخیص نمی‌باشد. همچنین تا قبل از هفته ۷ یا ۸ بارداری، امکان تشخیص صدای قلب جنین وجود ندارد و انجام سونوگرافی در این دوره ممکن است موجب نگرانی مادر شود؛ البته باید گفت که تا قبل از هفته ۱۰ بارداری در صورت لزوم، پزشک سونوگرافی واژینال تجویز می‌کند.

با این اوصاف، بهترین زمان انجام اولین سونوگرافی بارداری در هفته هفتم است که پزشک و مادر با دیدن ساک حاملگی در اندازه و شکل طبیعی و همچنین شنیدن صدای ضربان قلب نوزاد آسوده خاطر خواهند شد. همچنین در این موقع، امکان تعیین دقیق‌تر تاریخ زایمان _با اختلاف ۳ الی ۵ روز_ وجود دارد.

به عبارتی دیگر، اولین سونوگرافی بارداری _در صورت عدم وجود درد و خونریزی و سایر مشکلات_ در حدود ۱ ماه پس از تأخیر عادت ماهیانه قابل انجام می‌باشد. به این نکته نیز باید توجه داشت که عدم اطمینان از تاریخ تخمک‌گذاری، بر سونوگرافی تشخیص اولیه بارداری تأتیرگذار است. به علاوه، مراجعه زودهنگام برای انجام سونوگرافی تشخیص بارداری نیز ممکن است نتیجه واضح و صحیحی به دنبال نداشته باشد و انجام آزمایش مجدد نیاز شود.

مشاهده جنین در سونوگرافی اولیه

نحوه انجام سونوگرافی در اوایل بارداری

در اوایل بارداری، پزشک از سونوگرافی واژینال استفاده می‌کند؛ زیرا این روش نسبت به سونوگرافی شکمی دقیق‌تر است و اطلاعات جزئی‌تر و بهتری از اندازه کیسه زرده، اندازه کیسه بارداری، اندازه قطب جنینی و میزان ضربان قلب را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. شایان ذکر می‌باشد که سونوگرافی واژینال توسط پزشک و به کمک یک پروب نازک که وارد واژن شده، انجام می‌شود.

از طرفی دیگر، سونوگرافی شکمی با مثانه پر به انجام می‌رسد؛ چراکه رحم در این حالت به گونه‌ای تنظیم می‌گردد که امکان اندازه‌گیری بهتر و آسان‌تری فراهم است. در این روش، بعد از کشیدن مقداری ژل بر روی شکم خانم باردار، از طریق یک فرستنده که بر روی شکم مالیده می‌شود، اندازه‌گیری و بررسی‌ها آغاز می‌شود.

معیارهای سنجش سلامت جنین در سونوگرافی

از مهم‌ترین معیارهای مورد ارزیابی طی سونوگرافی‌های دوران بارداری باید موارد زیر را نام برد:

  • قطر میان استخوان‌های گیجگاهی جمجمه جنین (BPD)
  • محیط دور شکم جنین (AC)
  • محیط دور سر (HC)
  • طول استخوان ران (FL)
  • میزان چین پشت گردن (NT)
  • قد نشسته جنین (CRL)


سونوگرافی تشخیص جنسیت چه زمانی است؟

همان‌طور که اشاره شد، تشخیص جنسیت جنین نیز یکی از کاربردهای سونوگرافی است. این کار اغلب در هفته ۱۶ بارداری انجام می‌شود؛ اما گاهی جنسیت جنین از هفته ۱۲ قابل تشخیص است و گاهی تا هفته ۱۹ هم مشخص نمی‌گردد. ضمناً در اغلب موارد، سونوگرافی تشخیص جنسیت به صورت جداگانه انجام نمی‌گیرد و نتایج، از سونوگرافی‌های تشخیصی یا اسکن آنومالی دریافت می‌شود.

اغلب تا قبل از هفته دهم بارداری سایز جنین به قدری کوچک است که در سونوگرافی قابل تشخیص نمی باشد. در این موارد پزشک برای بررسی جنین، سونوگرافی واژینال تجویز می کند.

تشخیص جنسیت جنین نیز یکی از کاربردهای سونوگرافی است.

تعداد سونوگرافی های دوره بارداری

برخلاف باور عموم مردم، نوع و تعداد سونوگرافی‌ها به سن مادر هیچ ارتباطی ندارد؛ بلکه به میزان پرخطر بودن بارداری مادر بستگی دارد. در کل، باید دانست خانم‌هایی که در دروه حاملگی خود با مشکلی روبرو نشده‌اند، حداقل به ۳ مرتبه سونوگرافی و یا غربالگری نیاز دارند و این تعداد سونوگرافی‌ها با افزایش عوامل خطرساز طی بارداری، افزایش می‌یابد.

برخی از سونوگرافی های تجویزی در دوره بارداری به شرح زیر می‌باشد:

تشخیص ساک حاملگی

ساک حاملگی ساختاری حفره‌مانند یا ساکی‌شکل و حاوی اِلمان‌های بارداری نظیر کیسه زرده، جفت و جنین است که در حدود هفته‌های چهارم تا پنجم بعد از لقاح تشکیل می‌گردد و در سونوگرافی به صورت یک فضای تیره با حاشیه سفید دیده می‌شود.

ساک حاملگی یکی از اولین نشانه‌های بارداری است و لذا یکی از اولین سونوگرافی‌های مهم جهت تشخیص بارداری به شمار می‌رود؛ هرچند گاهی ممکن است به دلایلی این ساک خالی باشد و منجر به حاملگی پوچ شود. به بیانی دیگر ساک حاملگی، نخستین سونوگرافی بارداری برای تشخیص حاملگی پوچ یا بارداری خارج از رحم و همچنین وجود ضربان قلب جنین است که در اوایل بارداری انجام می‌شود.

سونوگرافی NT

سونوگرافی nt بخشی از غربالگری‌های مربوط به سه ماه اول بارداری است که به کمک امواج فراصوت در طول هفته‌های ۱۱ تا ۱۳_گاهی به نام سونوگرافی هفته سیزدهم بارداری نیز شناخته می شود_ حاملگی جهت تشخیص مشکلات جنین نظیر اختلالات ژنتیکی و قلبی و جهش‌های کروموزومی انجام می‌شود. به علاوه، در سونوگرافی NT تشکیل استخوان تیغه بینی و اندازه آن، چین پشت گردن جنین و اندازه مایع موجود در این فضا مورد بررسی قرار می گیرد.

سونوگرافی هفته ۱۳ بارداری

به این نکته توجه داشته باشید که در سونوگرافی ان تی (NT) با بررسی مایع پشت گردن جنین و همچنین ضخامت آن می‌توان احتمال ابتلا به مشکلاتی همچون سندروم داون را تعیین کرد؛ بدین گونه که در هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری، مقدار مایع پشت گردن جنین به طور طبیعی ۳.۵ میلیمتر می‌باشد و اگر برای مثال، مقدار این مایع بیش از ۶ میلیمتر تشخیص داده شود و نیز چین پشت گردن جنین بیش از حد معمول باشد، به ترتیب احتمال ابتلای جنین به بیماری سندرم داون و سایر اختلالات کروموزومی نظیر تریزومی ۱۳ و تریزومی ۱۸ وجود دارد. در چنین شرایطی، انجام آزمایشات تکمیلی توصیه می‌گردد.

سونوگرافی آنومالی

این سونوگرافی که با نام سونوگرافی هفته هجدهم بارداری هم شناخته می‌شود، معمولا طی هفته‌های ۱۸ تا ۲۰ و در سه ماهه دوم حاملگی انجام می‌شود. ازجمله کاربردهای سونوگرافی آنومالی می‌توان به مواردی نظیر یافتن مشکلات رشد، نقص ساختاری، وضعیت و محل جفت، وضعیت بند ناف و تعیین جنسیت جنین اشاره کرد.

به علاوه، در این نوع سونوگرافی، شکل و اندازه صورت و دست‌ها، لب‌شکری بودن، دیواره شکم، ستون فقرات، قلب و کلیه‌های جنین نیز قابل مشاهده و ارزیابی است. شایان ذکر می‌باشد که در صورت مشاهده هر گونه مشکلی در سونوگرافی هفته ۲۰ بارداری در جنین و طبیعی نبودن آن می توان سقط جنین را با مجوز شرعی و اخلاقی انجام داد. در صورت مشاهده هر گونه مشکلی در سونوگرافی تا قبل از هفته ۱۸ بارداری در جنین و طبیعی نبودن آن، می توان سقط جنین را با مجوز شرعی و اخلاقی انجام داد.

لیست کامل مهم ترین آزمایش های دوران بارداری
بیشتر بخوانید: آزمایش ها و تست های ضروری دوران بارداری

انواع سونوگرافی های تشخیصی

سونوگرافی‌های تشخیصی در موارد خاص به کار می‌روند که بررسی‌های بیشتری را درخصوص خطرات احتمالی داشته باشند. این سونوگرافی‌ها شامل موارد زیر است:

تست پروفایل بیوفیزیکال

آزمون یا آزمایش پروفایل بیوفیزیکال با بررسی حرکات و سلامت جنین در اواخر بارداری، به ارزیابی وضعیت تنفسی، حجم مایع آمنیوتیک، ماهیچه‌ها و چگونگی حرکات جنین می‌پردازد. این تست شامل سونوگرافی و آزمون بدون استرس است و اغلب در بارداری‌های پرخطر مثل دیابت، فشار خون بالا، تأخیر در زایمان، سابقه سقط جنین و نیز رشد جنین در خارج از رحم تجویز می‌گردد.

باید دانست این نوع تست تشخیصی بدین منظور انجام می‌شود تا خطرات تهدید‌کننده جنین را ارزیابی کند و در صورت خطرناک بودن ادامه بارداری، تصمیم به انجام زایمان سریع‌تر و زودتر گرفته شود.

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی

سونوگرافی یا اسکن سه‌بعدی و چهاربعدی با ثبت تصاویر سه‌بعدی از جنین و همچنین چینش آن‌ها برای مشاهده فیلم حرکات جنین، اطلاعات مناسبی از ناهنجاری‌های احتمالی در اختیار پزشک قرار می‌دهد و صرفاً در موارد ضروری توصیه می‌شود.

باید خاطرنشان کرد که تمامی موارد تشخیصی در سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی، در سونوگرافی های ساده دو بعدی نیز قابل رویت می باشد؛ بنابراین به طور طبیعی انجام سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی ضروری نیست و گاهاً انجام این نوع سونوگرافی در صورتی که سونولوژیست حاذق نباشد می تواند باعث ایجاد حرارت بالا و آسیب رساندن به جنین شود.

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی، اطلاعات مناسبی از ناهنجاری‌های احتمالی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

سونوگرافی واژینال

در صورتی که بین هفته‌های ۶ تا ۱۰ بارداری پزشک برای فرد باردار سونوگرافی تجویز نماید، این سونوگرافی به روش واژینال انجام خواهد شد؛ چراکه تا قبل از هفته ۱۰ بارداری، جنین بسیار کوچک بوده و در پایین‌ترین بخش شکم واقع گردیده و به همین دلیل، از طریق سونوگرافی شکمی قابل مشاهده نمی‌باشد.

این نوع سونوگرافی به کمک دخول یک ردیاب به درون واژن انجام می‌شود که در نهایت منجر به مشاهده تصویری از جنین با بزرگنمایی بالا شده و معمولاً بین ۱۵ الی ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. لازم به ذکر است که این نوع سونوگرافی نه تنها هیچ عارضه‌ای برای مادر ندارد و منجر به سقط جنین نمی‌شود؛ بلکه این امکان را برای پزشک فراهم می‌کند تا بتواند وضعیت رحم و تخمدان را بهتر بررسی نماید.

باید دانست که سونوگرافی واژینال در طول دوره بارداری اغلب بنا به ارزیابی موارد زیر تجویز می‌شود:

  • مادران دارای سابقه سقط جنین یا بارداری خارج رحمی
  • استفاده از روش‌های کمک‌باروری
  • وجود درد یا خونریزی در هفته ۶ تا ۱۰ بارداری
  • تشخیص ضربان قلب جنین
  • تشخیص باردای چندقلویی

البته ناگفته نماند که از سونوگرافی واژینال تشخیص بارداری، می‌توان در زمانی که فرد از روز اول بعد از آخرین پریودی خود اطمینان ندارد نیز استفاده شود.

سونوگرافی واژینال در دوره بارداری


بارداری خارج رحمی
بیشتر بخوانید: آشنایی با بارداری خارج از رحم و علائم هشدار دهنده آن

اکوکاردیوگرافی قلب

تجویز اکوی قلب، پس از مشاهده مشکل قلبی در سونوگرافی سه ماهه دوم انجام می‌شود. بدین ترتیب می‌توان جریان خون سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌ها، مشکلات شریان‌های خونی و همچنین وجود حفره در قلب جنین را تشخیص داد.

سونوگرافی داپلر

درصورت مشاهده هرگونه مشکلی در جریان خون یا قلب و عروق جنین، سونوگرافی کالر داپلر (سونوگرافی رنگی) تجویز می‌شود که می‌تواند موارد مختلفی ازجمله رشد غیرعادی جنین، دو یا چندقلویی، تولید آنتی‌بادی rh منفی در خون مادر، بررسی وضعیت و عملکرد جفت، سابقه سقط جنین در طول بارداری یا بدو تولد و… را بررسی کند.

در سونوگرافی داپلر، شریان‌های رحمی، شریان‌های جفت و شریان‌های مغزی‌میانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ زیرا اگر روند کار این شریان‌ها مختل شود، جنین دچار افت اکسیژن شده و مرگ جنین رخ خواهد داد. باید ذکر کرد که انجام این نوع سونوگرافی بهتر است بین هفته‌های ۲۸ تا ۳۰ بارداری و بعد از آن صورت گیرد.

سونوگرافی داپلر، از راههای موثر برای تشخیص مشکلات جنین

آخرین سونوگرافی

بعد از هفته ۲۸ بارداری، جهت تعیین وزن، اندازه گیری دور سر و طول استخوان ران جنین سونوگرافی انجام می شود. معمولاً تا هفتمین ماه بارداری، جنین یک کیلوگرم وزن دارد که در دو ماه آخر بارداری رشد جنین با سرعت بیشتری افزایش می یابد. اغلب سونوگرافی می تواند وزن جنین را با ۱۵ درصد خطا محاسبه نماید.

وزن تخمین زده شده باید با سن جنین و سن بارداری تطابق داشته باشد، در غیر اینصورت موارد زیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت:

  • اختلال در عملکرد جفت
  • وجود بیماری عفونی
  • وضعیت خون رسانی به جنین
  • میزان مایع آمنیوتیک دور جنین


مادران دارای فشار خون بارداری و پره اکلامسی، در سه ماه آخر بارداری بصورت ماهی یکبار مورد سونوگرافی قرار می گیرند تا از مشکلاتی نظیر اختلال در خون رسانی به جنین یا چاقی جنین جلوگیری شود. همچنین در مواردی که مادر منتظر شروع درد و یا پاره شدن کیسه آب برای انجام زایمان طبیعی می باشد، انجام روتین سونوگرافی می تواند در بررسی میزان مایع دور جنین و سلامت او بسیار مفید باشد.

در کل، باید گفت که تمام نقایص و اختلالات کروموزومی به روش سونوگرافی قابل تشخیص و درمان نیست؛ بلکه سونوگرافی روشی است که مشکل را شناسایی کرده و پزشک جهت اطمینان از وضعیت، آزمایش‌های بیشتری تجویز می‌نماید.

آخرین سونوگرافی در دوران بارداری، بعد از هفته ۲۰ بارداری

نتایج نامشخص سونوگرافی

گاهی پس از انجام برخی از سونوگرافی‌ها، نتایج نامشخصی به‌دست می‌آید که نیازمند انجام سونوگرافی‌های مجدد و تکمیلی است. این نتایج و دلیل وقوع آن‌ها به شرح زیر می‌باشد:

مشاهده ساک حاملگی خالی در سونوگرافی

مشاهده ساک حاملگی خالی در سونوگرافی بارداری به معنی بروز حاملگی پوچ است و دیگر بارداری برای ایجاد و رشد جنین ادامه نمی‌یابد. البته اگر باتوجه به اندازه ساک حاملگی تشخیص غیردقیقی صورت گیرد، یک سونوگرافی دیگر هم انجام می‌شود تا نتایج قطعی اعلام گردد.

پایین بودن جفت در سونوگرافی

درصورتی که سونوگرافی ماه‌های اول نشان دهد جفت پایین است، معمولاً با استراحت بیشتر و ممنوع کردن برخی فعالیت‌ها می‌توان آن را برطرف کرد. درواقع، بیشتر مواقع با گذر زمان، جفت به سمت بالا حرکت می‌کند؛ اما درصورت پایین ماندن جفت و ایجاد وضعیتی موسوم به جفت سرراهی، اغلب لازم است زایمان سزارین به‌جای زایمان طبیعی انجام گیرد.

بررسی وضعیت جفت در سونوگرافی

علت عدم مشاهده جنین در سونوگرافی اولیه

در برخی موارد، سونوگرافی اولیه نمی‌تواند کیسه بارداری (ساک حاملگی) یا جنین را نشان دهد و یک سونو دیگر برای چند روز یا چند هفته بعد تجویز می‌شود. از آن‌جایی که دوره طبیعی بارداری بین ۳۷ تا ۴۲ هفته است، معمولاً از هفته هفتم یا هشتم به بعد می‌توان با انجام سونوگرافی به تعیین تاریخ تقریبی زایمان پرداخت و ضربان قلب دقیق جنین را نیز بررسی کرد. البته درصورت تمایل زوجین، امکان تشخیص زودتر با سونوگرافی ترانس ابدومینال نیز وجود دارد.

از دلایل احتمالی عدم مشاهده جنین و ساک حاملگی باید به موارد زیر اشاره کرد:

  • اعلام اشتباه تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی
  • سقط جنین زودهنگام (بارداری شیمیایی) با علائمی همچون کاهش hCG
  • احتمال بروز بارداری خارج رحمی

لازم به ذکر است که بارداری خارج رحمی یک وضعیت اورژانسی و خطرناک می‌باشد و به طور کلی، یکی از اهداف سونوگرافی‌های اولیه نیز تشخیص زودهنگام این عارضه است.

سونوگرافی هفته ۲۰ بارداری

نکات مهم سونوگرافی های بارداری

درخصوص انجام سونوگرافی‌های دوران بارداری باید نکاتی را مدنظر قرار داد که علاوه بر حفظ سلامت جنین و مادر، بتوان مشکلات احتمالی را نیز در اولین فرصت شناسایی و درمان نمود. با توجه به نقش سونوگرافی در بررسی سلامت و رشد جنین، باید همه سونوگرافی‌های ضروری تحت نظر پزشک متخصصی انجام شود و درصورت تشخیص ناهنجاری‌ها، آزمایش‌های تکمیلی انجام پذیرد.

نوشیدن مقدار زیادی آب پیش از سونوگرافی برای دریافت نتایج واضح‌تر، پوشیدن لباس گشاد و راحت حین رفتن به مطب برای سونوگرافی و همچنین اطلاع به پزشک درصورت احساس درد حین سونوگرافی، از نکات مهم دیگر در این زمینه می‌باشد. البته باید دانست که مثانه پر از آب، صرفاً در سونوگرافی‌های قبل از هفته دوازدهم مناسب است و پس از آن ضرورت ندارد. همچنین در سونوگرافی واژینال، داشتن مثانه نیمه‌پر کافی می‌باشد.

سؤالات رایج در خصوص سونوگرافی های بارداری

در ادامه مقاله، به برخی از سؤالات شایع و متداول بانوان باردار در خصوص سونوگرافی‌ پاسخ داده شده است:

در صورت تشخیص جفت پایین در سونوگرافی، آیا خطری مادر و جنین را تهدید می‌کند؟

تشخیص جفت پایین در سونوگرافی اوایل بارداری معمولاً نشان‌دهنده خطری جدی نیست؛ چراکه در اغلب موارد، با پیشرفت بارداری جفت در بالای رحم و جای صحیح قرار می‌گیرد. البته ناگفته نماند که در برخی موارد نیز احتمال دارد جفت در جای صحیح خود قرار نگیرد و به اصطلاح، مادر دچار عارضه جفت سر راهی شود که در این صورت، امکان زایمان طبیعی برای مادر فراهم نمی‌گردد و عمل سزارین لازم می‌شود.

با توجه به این توضیحات، پزشک معالج پس از ارزیابی وضعیت بارداری و بررسی جفت پایین، استراحت بیشتر و ممنوعیت برخی از فعالیت‌های سنگین را به فرد باردار توصیه می‌نماید.

عدم مشاهده کیسه بارداری در سونوگرافی اولیه به چه معنی است؟

عدم مشاهده کیسه بارداری یا کیسه جنین در سونوگرافی اولیه، سبب می‌شود تا پزشک طی یک هفته بعد، مجدداً سونوگرافی را تکرار کند. در چنین شرایطی اگر تخمک‌گذاری مادر دیرتر و با تأخیر انجام شده باشد؛ لذا نمی‌توان جنین را در زمان موردانتظار در سونوگرافی مشاهده نمود.

عدم مشاهده کیسه بارداری در سونوگرافی

عدم مشاهده ساک حاملگی در سونوگرافی به چه معنی است؟

عدم مشاهده ساک حاملگی در سونوگرافی دلایل مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اشتباه در تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی که می‌تواند بدین معنی باشد که می‌بایست دیرتر برای آزمایش مراجعه کرد. در این مواقع، میزان هورمون HCG پایین‌تر از ۱۵۰۰ است.
  • احتمال سقط زودهنگام جنین که با کاهش میزان هورمون HCG نیز همراه است.
  • وقوع بارداری خارج رحمی که با میزان HCG بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نیز قابل تشخیص است.


آیا ممکن است مجوز سقط جنین بر اساس نتایج سونوگرافی صادر شود؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هرچند سونوگرافی روشی جهت تشخیص سلامت جنین می‌باشد؛ اما تأیید نتیجه آن نیازمند انجام آزمایشات تکمیلی بیشتری است. این بدین دلیل است که گاهی احتمال دارد اندازه‌گیری‌ها در سونوگرافی طبیعی باشد؛ اما در نهایت فرزندی با اختلالات ژنتیکی متولد شود و حتی برعکس این قضیه نیز ممکن است اتفاق بیفتد که نتایج غیرطبیعی باشد؛ اما در نهایت فرزندی سالم متولد گردد.

به‌هرحال، پس از انجام سونوگرافی و آزمایشات متعدد، در صورت شناسایی بیماری‌هایی خاص نظیر سندرم داون، با اجازه پزشکی قانونی تا ۱۹ هفتگی مجوز سقط جنین داده می‌شود و پس از این زمان، امکان سقط وجود ندارد؛ مگر اینکه در اثر رخدادی خاص، جان مادر در خطر باشد.


2 دیدگاه

نظر شما

  • پیش فرض
    کاربر
    -

    وقت به خیر
    ممنون از مطلب خوبتون. زمان اولین سونوگرافی بارداری کی خوبه؟

    • پیش فرض
      نوشین دهقان
      -

      سلام دوست عزیز. وقت به خیر
      اولین سونوگرافی با مراجعه به پزشک و دستور او انجام می شود و حدودا سه هفته بعد از لقاح می توان انجام داد.
      با تشکر